فیزیوتراپی قفسه سینه یا فیزیوتراپی تنفسی یکی از روش‌های رایج و موثر برای درمان بیماری‌های ریوی و مشکلات تنفسی است. هدف اصلی این روش درمانی، پاکسازی راه‌های هوایی از خلط و مواد اضافی است که تنفس را دشوار می‌کنند. این نوع فیزیوتراپی شامل تمرینات تنفسی، تکنیک‌های پاکسازی راه‌های هوایی و استفاده از دستگاه‌های کمکی است که به بیمار کمک میکند راحت‌تر نفس بکشد. در ادامه این مقاله از رایکا طب تابان قصد داریم تا به فواید و نحوه اجرای این فیزیوتراپی بپردازیم.
فیزیوتراپی قفسه سینه چیست؟
فیزیوتراپی قفسه سینه که به نام فیزیوتراپی تنفسی نیز شناخته می‌شود، مجموعه‌ای از تکنیک‌های درمانی است. با انجام این این تکنیک‌ها خلط و مواد اضافی از ریه‌ها و راه‌های تنفسی خارج می‌شود. این روش برای بیمارانی که از مشکلات تنفسی مانند بیماری‌های ریوی، برونشیت مزمن، فیبروز کیستی (CF)، ذات‌الریه و آسم رنج می‌برند، بسیار مفید است.
دلیل اهمیت فیزیوتراپی تنفسی
هنگامی که خلط و مواد اضافی در ریه جمع شود، میتواند باعث بسته شدن راه‌های تنفسی شود. این وضعیت باعث تنگی نفس، سرفه‌های پی در پی و عفونت‌های تنفسی مکرر می‌شود. فیزیوتراپی تنفسی به پاکسازی این خلط‌ها کمک میکند تا فرد بیمار به راحتی تنفس طبیعی خود را داشته باشد.
چه کسانی به فیزیوتراپی قفسه سینه نیاز دارند؟
این روش درمانی برای افراد زیر توصیه می‌شود:
- بیماران مبتلا به فیبروز کیستی (CF): این افراد معمولا خلط‌های ضخیم و چسبندهای در ریه‌های خود دارند که پاکسازی آن‌ها بسیار موثر است.
- بیماران مبتلا به ذات‌الریه یا عفونت ریه: این بیماران معمولا به دلیل عفونت باکتریایی، خلط زیادی تولید می‌کنند و فیزیوتراپی تنفسی میتواند به تخلیه آن کمک کند.
- بیماران مبتلا به برونشیت مزمن: این افراد معمولا دچار سرفه مکرر و خلط هستند که فیزیوتراپی قفسه سینه میتواند بسیار کمک کننده باشد.
- بیماران با محدودیت‌های تنفسی: انجام تکنیک‌های فیزیوتراپی تنفسی برای افراد مبتلا به بیماری‌های تنفسی مانند آسم یا COPD (بیماری مزمن انسداد ریوی) بسیار موثر و کمک کننده است.
تکنیک‌های فیزیوتراپی تنفسی
فیزیوتراپی تنفسی تکنیک‌های مختلفی دارد که هر کدام برای هدف خاصی استفاده می‌شود. رایج‌ترین تکنیک‌های فیزیوتراپی تنفسی شامل:
۱. ضربه زدن به قفسه سینه
در این تکنیک با دست‌های گود ضربات ملایمی به قفسه سینه بیمار زده می‌شود. این ضربات به جدا شدن خلط‌ها از دیواره‌های ریه کمک میکند. معمولا این روش بر روی نقاط مختلف قفسه سینه انجام می‌شود تا خلط‌ها به تدریج حرکت کرده و تخلیه شوند.
۲. تخلیه وضعیتی
در این تکنیک بیمار در وضعیت‌های مختلف قرار می‌گیرد تا خلط‌ها از بخش‌های مختلف ریه به سمت راه‌های تنفسی حرکت کنند و راحت‌تر از بدن خارج شوند.
۳. تمرینات تنفسی عمیق
تنفس عمیق باعث افزایش ظرفیت ریه می‌شود تا خلط‌ها بهتر تخلیه شوند. در این تمرین، بیمار به آرامی نفس عمیق می‌کشد و سپس به آهستگی نفس خود را خارج میکند. این روش به بهبود تبادل اکسیژن در ریه‌ها کمک کرده و از جمع شدن مایعات در بخش‌های عمیق‌تر ریه جلوگیری میکند.
۴. اکسپکتوریشن
اکسپکتوریشن به مجموعه‌ای از تکنیک‌های مربوط به بازدم گفته می‌شود که به تخلیه سریع‌تر خلط‌ها کمک میکند. بیمار پس از یک نفس عمیق، با فشار بالا و به شکلی سریع نفس خود را خارج میکند. این کار باعث می‌شود تا خلط‌ها با نیروی بیشتری به سمت دهان حرکت کنند و راحت‌تر از بدن خارج شوند.
۵. استفاده از دستگاه‌های کمکی
در برخی موارد برای بهبود جریان هوا و کمک به تخلیه بهتر خلط‌ها از دستگاه‌های کمکی استفاده می‌شود. این دستگاه‌ها شامل ماشین‌های لرزاننده قفسه سینه یا دستگاه‌های فشار مثبت راه‌های هوایی هستند. این دستگاه با ارتعاش و وارد کردن فشار هوا باعث پاکسازی ریه می‌شود.
فواید فیزیوتراپی قفسه سینه
فیزیوتراپی تنفسی مزایای بسیار زیادی برای بیماران دارد که برخی از آن‌ها عبارتند از:
- بهبود عملکرد ریه‌ها: این روش کمک میکند تا حجم و ظرفیت ریه‌ها افزایش یابد و جریان هوای بهتری به داخل و خارج از ریه‌ها صورت بگیرد.
- کاهش خطر عفونت‌های ریوی: تخلیه خلط‌ها باعث می‌شود که محیطی نامناسب برای رشد باکتری‌ها ایجاد شود، در نتیجه خطر عفونت‌های ریوی کاهش می‌یابد.
- کاهش مصرف داروها: با تخلیه طبیعی ریه‌ها و بهبود وضعیت تنفسی، نیاز به مصرف داروهای ضدعفونی‌کننده یا ضد سرفه کاهش می‌یابد.
آیا فیزیوتراپی تنفسی عوارضی دارد؟
فیزیوتراپی قفسه سینه به طور کلی روشی ایمن است و عوارض جانبی کمی دارد. با این حال در برخی موارد، ممکن است بیمار پس از چند جلسه، کمی احساس درد یا ناراحتی در قفسه سینه داشته باشد. این حالت معمولا به دلیل تکنیک‌های ضربه‌زنی یا فشارهای وارد شده، است که با گذشت زمان برطرف می‌شود و جای نگرانی ندارد.
چه زمانی نباید از فیزیوتراپی قفسه سینه استفاده کرد؟
فیزیوتراپی تنفسی برای همه افراد مناسب نیست و در برخی موارد پزشک توصیه میکند که از این روش استفاده نشود. به عنوان مثال:
- افرادی که مشکلات قلبی دارند: فشار زیاد یا استفاده از برخی تکنیک‌ها ممکن است برای این افراد مضر باشد.
- بیمارانی با شکستگی دنده یا جراحت در قفسه سینه: ضربات و فشارها می‌توانند آسیب را تشدید کنند.
- افرادی که از لخته‌های خون رنج می‌برند: این روش میتواند باعث جابجایی لخته‌ها و بروز عوارض خطرناک شود.
کلام پایانی
فیزیوتراپی قفسه سینه یک روش موثر و ساده برای بهبود تنفس و کمک به تخلیه خلط‌ها از ریه است. این روش میتواند به بیماران مبتلا به مشکلات تنفسی کمک کند تا راحت‌تر نفس بکشند. با استفاده صحیح از تکنیک‌های مختلف، فیزیوتراپی تنفسی میتواند بخشی از برنامه درمانی بیماران مبتلا به بیماری‌های ریوی باشد.